نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• تکتم حنایی ¹
• ماندانا برهانی پور ²
• مسعود عبادی ³

¹ دانشیار، گروه شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.(

² دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

³ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، واحد فردوس، دانشگاه پیام نور، مشهد، ایران

چکیده

هدف و زمینه: یکی از اصول توسعه پایدار شهری، دست‌یابی به عدالت در مفهوم درست و موردنیاز هر جامعه است. اصولاً این امر زمانی محقق می‌شود که توزیع فضایی خدمات شهری مطابق با اصول طبیعی و ریخت‌شناسی هر محدوده صورت گیرد. هدف کلی این پژوهش مقایسه تطبیقی معیارهای مؤثر بر موضوعات ریخت‌شناسی شهری که منجر به دستیابی به عدالت فضایی می‌شوند است.

روش‌شناسی: ماهیت پژوهش کاربردی و در زمره پژوهش‌های کمی است. اطلاعات لازم با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای، اطلاعات اسنادی، مقالات و لایه‌های GIS به‌دست‌آمده است. باتوجه‌به معیارهای شناسایی شده اطلاعات از طریق نرم‌افزار GIS PRO با استفاده از لایه بلوک‌های آماری سال 1395 شهر مشهد و سایر لایه‌ها تحلیل شده.

یافته‌ها: با بررسی شرایط اجتماعی، اقتصادی و محیطی سه منطقه مشخص می‌شود که منطقه 4 به صورت کلی نسبت به دو منطقه دیگر در وضعیت نامناسب‌تری قرار دارد. منطقه 9 به عنوان یک مرکز شهری توسعه یافته در اکثر پارامترهای مورد بررسی برتری قابل توجهی نسبت به دو منطقه دیگر دارد. این برتری ممکن است به دلیل امکانات بیشتر، سرمایه گذاری‌های عمده و وجود زیرساخت‌های مناسب‌تر باشد.

نتیجه‌گیری: مناطق، 4 و 2 جزء مناطق کم برخوردار می‌باشند که این مسئله مدیران شهری را ملزم می‌کند تا از ایجاد تمرکز در مناطق مرکزی شهر جلوگیری نمایند. وجود عدالت در نحوه پراکنش و توزیع امکانات با در نظر گرفتن مسائل جغرافیایی و ریخت شناسی و اقتصادی و همچنین نگاه ویژه بومی و بافت می‌تواند منجر به بروز پایداری شهری شود. همچنین توجه به هویت و بافت محلی می‌تواند تاثیر مثبت بر پایداری شهری و رشد متوازن جوامع مختلف شهری را داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

• ریخت شناسی
• عدالت فضایی
• مورفولوژی
• خدمات شهری
• شهر مشهد

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Comparative comparison of factors affecting spatial justice in big cities with a focus on morphology, a case study (Districts 2, 4 and 9 of Mashhad Municipality)

نویسندگان [English]

• Toktam Hanai ¹
• Mandana Bourhani Pour ²
• Masoud Ebadi ³

¹ Associate Professor, Department of Urban Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

² PhD student in Urban Planning, Department of Urban Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

³ Master of Geography and Urban Planning, Department of Urban Planning, Ferdous Branch, Payam Noor University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

urpose and background: One of the principles of sustainable urban development is to achieve justice in the right sense and needed by every society. Basically, this is achieved when the spatial distribution of urban services is done in accordance with the natural principles and morphology of each area. The general purpose of this research is to compare the effective criteria on the issues of urban morphology that lead to the achievement of spatial justice in the studied areas.

Methodology: The nature of the research is applied and among the quantitative researches. The necessary information has been obtained using library documents, documentary information, articles and GIS layers. According to the identified criteria, the information has been obtained through the GIS PRO software using the layer of statistical blocks of 2015 of Mashhad city and the layer of Arena and Ayan. The scope is analyzed.

Findings: By examining the social, economic and environmental conditions of three regions, it is clear that region 4 is generally in a worse condition than the other two regions. Region 9, as a developed urban center, has a significant advantage over the other two regions in most of the investigated parameters. This superiority may be due to more facilities, major investments and the presence of more suitable infrastructure.

Conclusion: Regions 4 and 2 are low-income regions, which requires city managers to prevent concentration in the central areas of the city. The existence of justice in the way of distribution and distribution of facilities, taking into account geographical, morphological and economic issues, as well as the special view of locality and context, can lead to the emergence of urban sustainability. Also, attention to local identity and context can have a positive effect on urban sustainability and balanced growth of different urban communities.

کلیدواژه‌ها [English]

• spatial justice
• morphology
• urban services
• mashhad city