نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشاد حاتمی برق ¹
• بهروز منصوری ²
• سید مصطفی مختاباد ³
• لیلا زارع ⁴

¹ شرکت سرمایه گذاری مسکن تهران

² دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران-مرکزی، تهران، ایران

³ دانشگاه تربیت مدرس

⁴ گروه معماری،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب،تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: مطالعات سیر تاریخی تحولات معماری نشان می‌دهد که بسیاری از بناهای مسکونی دوره سنت در دوره پیش از اسلام و دوره مدرن شاهد بکارگیری تناسبات و مدول(اروپایی و ایرانی) می‌باشد که نقش اساسی در بیان سازماندهی فضایی و ارائه الگوی شکلی دارد. نظام اجزاء و کل در کاربری فضاها و سلسله مراتب عملکردی تاثیر بمراتب سازنده در وحدت و یکپارچکی و نظام هماهنگی برعهده خواهد داشت. مساله اصلی در این پژوهش عدم انطباق نظام هندسی در دوره سنت و مدرن و تحولات در نظام سلسله مراتب فضایی و حذف کارکردها است. ضرورت و اهمیت تحقیق خوانش پلان ها در بناهای تاریخی با کاربری مسکونی از نظر الگوی شکلی و نظم هندسی است که شاهد دگرگونی در دوره معاصر نسبت به دوره سنت می باشد. در این پژوهش سعی بر تبیین شاخص‌های موثر نظام هندسی معماری ایران و کاربرد آن بعنوان الگوی شکل دهنده در ابعاد فضاها خواهد شد.

روش تحقیق: روش پژوهش در این مقاله با توجه به گام های هفت گانه از نوع تفسیری-تاریخی و قیاسی و استقرایی است و رویکرد تحلیل داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای و متغیرهای مورد پژوهش از نوع کمی و کیفی بوده و ابزار پژوهش از نوع عینی است.

نتایج و بحث: فرضیه این است که بررسی مولفه های موثر از الگوهای شکلی و نظم هندسی در خانه های مسکونی دوره سنت منتهی بر ارائه الگوی بهینه از نظر چیدمان فضایی در دوره معاصر شود.

نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که پیروی از تناسبات هندسی در بناهای مورد مطالعه از دوره قاجار و پهلوی اول بترتیب اهمیت آن از نسبت زرین ایرانی(مستطیل طلائی ایرانی) و نسبت طلائی اروپایی پیروی نموده است و هندسه قالب از شکل مستطیل و سازماندهی فضایی از محوربندی خطی پیروی نموده است.

کلیدواژه‌ها

• تناسبات هندسی
• معماری ایرانی
• الگوی شکلی
• تقارن محوری
• مولفه های هندسی

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

The Role of Patterns and Geometric Proportions in Residential Architecture of Iran in The Two Qajar and Pahlavi Eras

نویسندگان [English]

• Farshad Hatami Bargh ¹
• Behrouz Mansouri ²
• Sayyed Mostafa Mokhtabad Amrei ³
• Leila Zare ⁴

¹ Building Construction Company of Tehran

² Department of Art and Architecture, Faculty of Architecture and Urban, Islamic Azad University of Tehran Central

³ Department and Faculty of Art,Tarbiat Modares University of Tehran

⁴ Department of Architecture, College of Art and Architecture, Islamic Azad University, Tehran West Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Introduction: Studies of the historical course of architectural developments show that many residential buildings of the tradition period in the pre-Islamic and modern periods witness the use of proportions and modules (European and Iranian), which play an essential role in expressing spatial organization and presenting a shape pattern. The system of components and the whole in the use of spaces and functional hierarchies will have a constructive effect on unity and integration and coordination system. The main problem in this research is the non-adaptation of the geometric system in the traditional and modern periods and the changes in the spatial hierarchy system and the elimination of functions. The necessity and importance of researching the reading of plans in historic buildings with residential use in terms of shape pattern and geometric order is a witness of transformation in the contemporary period compared to the traditional period. In this research, an attempt will be made to explain the effective indicators of the geometric system of Iranian architecture and its use as a formative model in the dimensions of spaces.

Research method: The research method in this article is interpretive-historical, analogical, and inductive based on the seven steps, and the data analysis approach is library-type, and the research variables are quantitative and qualitative, and the research tool is objective.

Results and discussion: The hypothesis is that the investigation of the effective components of shape patterns and geometric order in residential houses of the traditional period will lead to the presentation of the optimal pattern in terms of spatial arrangement in the contemporary period.

Conclusion: The results of the research show that following the geometric proportions in the studied buildings from the Qajar and Pahlavi periods, in order of importance, followed the Iranian golden ratio (Iranian golden rectangle) and the European golden ratio, and the geometry of the mold was rectangular and spatially organized. It has followed the linear orientation

کلیدواژه‌ها [English]

• geometric proportions
• Iranian architecture
• shape pattern
• axial symmetry
• geometric components