نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید محمدزاده بلالمی ¹
• محسن قاسمی ²
• ملیحه نوروزی ²
• منصور نیک پور ³

¹ دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد بم ، دانشگاه آزاد اسلامی، بم، ایران.

² استادیار، گروه معماری، واحد بم ، دانشگاه آزاد اسلامی، بم، ایران.

³ استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، بم، ایران.

چکیده

بااهمیت یافتن مباحث توسعه انسانی واجتماعی،انتقادات زیادی ازسوی صاحب‌نظران طراحی شهری ومعماری درموردشهرسازی و معماری مدرن وکیفیت کالبدی-فضایی آن مطرح شد؛یکی ازخصوصیات مطرح کالبدی-فضایی،محصوریت است که مطالعه‌ی حاضررابطه-ی آنرا درسه زیر شاخه کالبدی-فضایی، فعالیتی-عملکردی و ادراکی-معنایی با افزایش فعالیت اجتماعی و در نتیجه افزایش تعاملات اجتماعی، در میدان مرکزی شهربم،مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق پیمایشی و مبتنی بر رویکرد توصیفی- تحلیلی است. در مرحله پیمایش، از پرسشنامه محقق‌ساخت و مشاهده میدانی استفاده شد، جامعه و نمونه آماری تحقیق 30 نفر ازمتخصصان و کارشناسان محلی شهر بم بودند که نسبت به وضعیت میدان شناخت و آگاهی داشتند و به شیوهی نمونه گیری زنجیره‌ای انتخاب شدند، در مرحله‌ی تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش آزمون تی و روش تحلیلی سوات استفاده شد. نتایج نشان داد که منظرفضای عمومی میدان مرکزی بم بی‌نظم،آشفته ونابسامان است ودر مجموع این موضوع،ناشی ازهمنشینی ناهمگون ونامتجانس کالبد (فرم،شکل ونما)،فعّالیت وفضا (اتفاقات درون شهر) است و به طور خاص ناشی ازعدم هماهنگی وتناسب درترکیب عناصر (اجزاءوارکان) بناهایی است که درکناریکدیگرقرارگرفته‌اند و به نمای شهری شکل داده‌اند. در محدوده مورد مطالعه، فراموشی عامل محصوریت شامل جداره ونمای ساختمان‌ها که عضوی ازمنظربصری شهرتلقّی می‌شوند، ازدلایل اجتماع گریزی شناخته شد. نقاط قوت و ضعف شاخصه‌های محصوریت و فرصت‌ها و تهدیدهایی که در این فضا وجود دارند، می‌توانند زمینه ساز حضور یا عدم حضور شهروندان شوند و امکان وقوع تعاملات اجتماعی را ایجاد نمایند. نتیجه اینکه اجتماع‌پذیری و شکل‌گیری زندگی جمعی در فضاهای عمومی شهری معلول سه مکانیسم کالبدی-فضایی، فعالیتی-عملکردی و ادراکی-معنایی بوده و در واقع شکل‌گیری حیات جمعی در میدان مرکزی شهر بم و فضاهای عمومی شهری نتیجه‌ی طیفی از فرآیندهای کالبدی، فضایی، فعالیتی و معنایی است که در قالب عوامل محصوریت قرار می‌گیرند.

چکیده تصویری

کلیدواژه‌ها

• فضای عمومی
• محصوریت
• اجتماع پذیری
• حیات جمعی

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Assessing the Sociopetality of urban public spaces with an emphasis on the factor of enclosure ( Case study : Bam Central Square )

نویسندگان [English]

• Saeed Mohammadzade Balalami ¹
• Mohsen Ghasemi ²
• Maliheh Norouzi ²
• Mansur Nikpour ³

¹ Student of Ph.D. of Department of Architecture, Bam Branch, Islamic Azad Uni., Bam , Iran.

² Assistant Prof. of Architecture, Bam Branch, Islamic Azad Uni,. Bam, Iran.

³ Assistant Prof. of Architecture, Bam Branch, Islamic Azad Uni,. Bam, Iran.

چکیده [English]

Regarding the importance of human and social development issues, many urban design and architecture experts have criticized modern urban planning and architecture and the physical-spatial quality of that system. The enclosure is one of the physical-spatial characteristics of such a system. In the present study, this concept is evaluated in three sub-branches of physical-spatial, activity-functional, and perceptual-semantic with increasing social activity and thus increasing social interactions in the central square of Bam City (Kerman Province, Iran). This descriptive-analytical study is based on the survey method. In the survey stage, a researcher-made questionnaire and field observation were used. The population and statistical sample of the study included 30 local specialists and experts in Bam selected by chain sampling who were familiar with the study area. Data were analyzed using the t-test and strengths, weaknesses, opportunities, and threats (SWOT) approach. The results showed that the view of the public space of the central square of Bam is chaotic and disordered. Overall, this issue is due to the heterogeneous accompaniment of the body (form, shape, and appearance), activity and space (events within the city), and the lack of coordination and appropriateness in the composition of elements (components and elements) of buildings placed next to each other and form an urban view. In the study area, neglecting the enclosure factor, including the walls and facades of buildings (a visual part of the city), was identified as a cause of social exclusion. The strengths and weaknesses of the characteristics of enclosure and the opportunities and threats existing in this space can cause the presence or absence of citizens and social interactions. Hence, the socialization and formation of public life in urban public spaces result from three mechanisms: physical-spatial, activity-functional, and perceptual-semantic, which are subsets of enclosures factors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Public Space
• Enclosure
• Sociopetality
• Public life