نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میترا قربی ¹
• محمود قلعه نویی ²
• مهین نسترن ²

¹ پژوهشگر دکتری دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

² گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هرچند توجّه به برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری بویژه از طریق اختلاط کاربری اراضی طی چند دهه اخیر به سبب مزایای متعدد آن تبدیل به یک الگوی برنامه‌ریزی مهم در جهان شده، لیکن رابطه آن با متغیرهای مکانی - فضایی تاثیرگذار بر مکان فعالیت اجتماعی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش ضمن سنجش میزان اختلاط کاربری در بافت تاریخی کرمان به بررسی رابطه آن با شکل گیری مکان های مستعد برای فعالیت های اجتماعی می پردازد. زیرا یکی از شروط ایجاد انسجام در فضاهای شهری توانایی فضا برای حمایت از فعالیت های اجتماعی و حفظ آن ها در خود می باشد. از این رو هدف پژوهش شناسایی پهنه های مستعد برای فعالیت اجتماعی در بافت تاریخی کرمان است. پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی و علّی است. گرداوری داده‌ها به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی (به‌صورت تکمیل پرسشنامه و مشاهدات و برداشت های میدانی) بوده و برای تحلیل پرسشنامه‌ها از روش های تجزیه و تحلیل و وزن دهی SAW و AHP استفاده می شود. سپس با مدل تحلیل شبکه شهری به شناسایی مکان ها با اختلاط کاربری بالا از نظر کاربران فضا و کارشناسان پرداخته می شود. برای بررسی همبستگی فضایی و مکانی میان کاربری ها از دیدگاه فضایی شاخص موران محلی با توجه به شاخص دسترسی و وزن کاربری نیز سنجیده می شود. در نهایت با توجه به نتایج به دست آمده از شاخص موران و تحلیل شبکه شهری مکان های مستعد برای فعالیت های اجتماعی به شناسایی می شود. بر مبنای یافته‌ها بیشترین اختلاط کاربری در محدوده بازار و سپس خیابان های هم راستا با بازار شرقی – غربی کرمان می باشد که بسیار شبیه به نتایج همبستگی فضایی بدست آمده از شاخص موران می باشد. بهترین مکان ها برای وقوع فعالیت اجتماعی با توجه به اختلاط کاربری و شاخص دسترسی (پیاده، دوچرخه، نزدیکی به ایستگاه حمل نقل عمومی) و همچنین مساحت کاربری در راسته بازار شرقی – غربی کرمان و میادین ارگ و گنجعلیخان همچنین مرکز محله ته باغ لَلِه می باشد. نتایج نشان داد بازار کرمان همچنان عنصری مرکزی در ساختار شهری باشد که می تواند فعالیت های اجتماعی را حمایت کند، همچنین عنصر شهرسازی جدید یعنی خیابان نیز در صورت بهره مندی از اختلاط کاربری سازگار و متناسب با نیاز کاربران فضا و داشتن امکانات و خدمات مناسب می توانند پهنه های مناسبی برای وقوع فعالیت های اجتماعی باشند.

کلیدواژه‌ها

• اختلاط کاربری
• فعالیت
• تحلیل شبکه شهری
• بافت تاریخی کرمان
• شاخص موران

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Identifying suitable places for social activity in Kerman historical fabric with focus on mixed land use

نویسندگان [English]

• Mitra Ghorbi ¹
• Mahmoud Ghalehnoee ²
• Mahin Nastaran ²

¹ Phd candidate in Urbanism,, Faculty of Architecture & Urbanism, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Department of Urban studies, Faculty of Architecture and Urban Studies, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Although city land use planning, particularly through mixed land use has turned into a significant planning program in the world, its relationship with place and spatial variables affecting the place of social activity has not yet received due attention. This research, while measuring the amount of mixed land use in Kerman historical Fabric, investigates its relationship with the formation of suitable place for social activities, because one of the conditions for creating cohesion in urban spaces is the space ability to support social activities and maintain them in itself. Therefore, the aim of this research is to identify susceptible areas for social activity in Kerman historical fabric. Research is applied in terms of purpose and descriptive and causal in terms of method. The data was collected by library and field methods (completing a questionnaire and field observations). SAW and AHP methods are used to analyze the questionnaires, and then with the urban network analysis model, places with high mix land uses are identified from the point of view of space users and experts. To investigate the spatial correlation between land uses from a spatial point of view, the local Moran index is also measured according to the access index and the weight of land use. Finally, according to the results obtained from the Moran index and urban network analysis, suitable places for social activities are identified. Based on the findings, the most mixed land uses place is Bazaar and then the streets in line with the east-west Bazaar of Kerman, which is very similar to the spatial correlation results obtained from local Moran's index. The best places for social activities according to the mixed land use and access (pedestrian, bicycle, proximity to the public transport station) and the area of land use are east-west Bazaar of Kerman, Arg and Ganjalikhan squares and the neighborhood center of Tah-bagh Laleh. The results showed that the Kerman Bazaar is still a central element in the urban structure that can support social activities. The element of new urban development, i.e. the street, can be a suitable area for social activities if it has a mixed and compatible land use and suitable facilities and services due to the needs of space users.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mixed Land use
• Acivity
• Urban network analysis
• Kerman historical fabric
• Moran index