نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم محمدی ¹
• هما باقری ²

¹ دانشیار گروه شهرسازی/ دانشگاه هنر

² کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر

چکیده

مقدمه: فضای شهری، عرصه‌ی تعامل متقابل انسان‌ها است. به‌عبارتی رفتار و احساسات انسان با محیط کالبدی ارتباط تنگاتنگی دارد و کیفیت عامل اصلی در خلق‌و‌خو و احساسات فرد نظیر استرس، ترس، شادی، غم و... است. انسان‌ها با حضور در فضاهای عمومی شهری، به‌دنبال برقراری ارتباط با سایر کاربران فضا و دست‌یابی به احساس آرامش هستند.

هدف: این پژوهش، استرس را به‌عنوان احساس مورد بررسی لحاظ کرده و پرسش آن این است که چه عواملی در جداره‌ی میدان، بر استرس محیطی تأثیر می‌گذارند؟ ازآنجاکه براساس دیدگاه نظریه‌پردازان عوامل متعددی بر استرس محیطی تأثیر دارند، این نوشتار به‌منظور بررسی دقیق‌تر به بررسی تأثیر جداره‌ی بر میزان استرس محیطی پرداخته است.

روش: در این پژوهش، با توجه به هدف پژوهش، جداره‌ی نمای یک میدان شهری (میدان شهدا در کرج) به‌عنوان بستر پژوهش انتخاب و از روش‌های مبتنی بر عصب شناختی و ادراکی (ذهنی) استفاده شده است. آزمون مرتبط با عصب‌شناختی با همکاری بیست و هفت دانشجوی مقطع لیسانس شهرسازی و با بهره‌گیری از دستگاه الکتروانسفالوگرافی بی‌سیم 19 کاناله و استفاده از دستگاه ثبت امواج مغزی و پرسشنامه‌ی تکمیلی انجام شده است. پیش از انجام آزمون از پرسش‌نامه دس-21، برای سنجش استرس افراد استفاده شده که براساس آن تمامی پاسخ‌دهندگان در وضعیت نرمال بوده‌اند. داده‌های به‌دست آمده از هر دو روش به ترتیب با نرم‌افزار نورگاید و اس.پی.اس.اس. تحلیل شده‌اند.

یافته‌ها: با بررسی مقایسه‌ای امواج نیم‌کره‌ی سمت راست و چپ (اف 3 و اف 4) با هم و امواج جلوی سر و پس سر ( اف زد و پی زد) در مشاهده‌ی 5 فیلم دو دقیقه‌ای از نماها و عناصر منتخب نما که با پرسش‌نامه متخصصین (12 کارشناس) به‌عنوان مهم‌ترین عناصر مؤثر بر استرس شناخته شده بودند، مشخص شد که کدام نما و چه عناصری بر استرس محیطی تأثیر دارند. بر این اساس، مصالح، تابلوی تبلیغاتی، عناصر الحاقی و پنجره به‌ترتیب بیشترین تأثیر را در میزان احساس استرس افراد داشته‌اند.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها مشخص شد که از دید مشاهده‌کنندگان چه عناصری از نما بر میزان استرس محیطی تأثیر دارند و چه ویژگی‌های از هر عنصر بر میزان استرس اثر دارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد با انجام آزمون در چند نمونه مشابه و همچنین بررسی تمامی عناصر نما می‌توان، به چک لیستی برای طراحی نما دست یافت که از اعتبار قابل قبولی برخوردار باشد.

کلیدواژه‌ها

• استرس محیطی
• جداره میدان
• روش عصب شناختی
• روش ادراکی
• میدان شهدا

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Identifying the Elements Affecting Environmental Stress in the Facades' of Shohada Square in Karaj Applying Brain Electroencephalography

نویسندگان [English]

• Maryam Mohammadi ¹
• Homa Bagheri ²

¹ Architecture & Urban Planning Department/ Art University

² MA of Urban Design, University of Art

چکیده [English]

Urban space serves as a main realm for human interaction, wherein human behavior and emotions are intricately intertwined with the physical environment. Notably, the quality of the urban environment significantly impacts an individual's mood and emotional state, encompassing feelings of stress, fear, happiness, and sadness. This research paper examine whether the urban spaces’ facade contributes to environmental stress. Given that environmental stress is believed to be influenced by various factors in accordance with theory, this study specifically investigates the influence of facades on the extent of environmental stress. To fulfill the objectives of this research, the facade of Shohada Square in Karaj was selected as the case study, employing neurocognitive and perceptual (subjective) methodologies. The neurocognitive assessment involved the collaboration of twenty-seven undergraduate urban planning students, utilizing a wireless electroencephalography device with 19 channels for brainwave recording, along with a supplementary questionnaire. Before conducting the examination, the DASS-21 questionnaire was employed to measure the participants' stress levels, ensuring that all participants were in a normal psychological state. The acquired data from both tools were subsequently analyzed employing Neurorguide and SPSS software. By comparing the wave patterns of the left and right hemispheres (F3 and F4) along with those in front and behind the head (FZ and PZ), while participants observed five two-minute videos encompassing selected views and elements within the urban facades, which were subsequently evaluated by a group of experts via a questionnaire, twelve elements deemed highly influential in inducing stress were identified. Consequently, it was determined which specific views and elements had an impact on environmental stress levels. Furthermore, the post-test questionnaires provided insights into the significant features of facade elements that influence the level of stress experienced by individuals. A comparison of these features highlighted that materials, advertising boards, additional elements, and windows had the most substantial influence on an individual's perceived level of stress.

کلیدواژه‌ها [English]

• Environmental stress
• Urban square
• Neurological method
• Perceptual method
• Shohada Square