نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• منصوره فرخی ¹
• راضیه لبیب زاده ²
• حسین ذبیحی ³

¹ دانشجوی دکتری معماری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ دانشیارگروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه: پایداری اجتماعی یکی از ابعاد حیاتی توسعه پایدار است که بر ارزش‌ها، نیازهای انسانی و رفاه اجتماعی تأکید دارد. در آموزش معماری، توجه ناکافی به مؤلفه‌های پایداری اجتماعی باعث کاهش رضایتمندی دانشجویان از فضاهای آموزشی می‌شود. دانشکده‌های معماری، به‌عنوان محیط آموزش طراحان آینده، نیازمند راهبردهای طراحی هدفمند برای ارتقای تعامل اجتماعی و کیفیت فضایی هستند.
روش تحقیق: این پژوهش از نوع توسعه‌ای-کاربردی و با رویکرد ترکیبی کمی و کیفی انجام شد. داده‌ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌های میدانی در بین دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران گردآوری شد. یک مدل مفهومی بر اساس چارچوب‌های نظری و دیدگاه‌های صاحب‌نظران تدوین شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از میانگین‌گیری و تکنیک الگوریتم شانون و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای آماری انجام شد.
نتایج و بحث: نتایج حاصل از پژوهش حاصل نشان می‌دهد که دانشجویان بیشتر به جنبه‌های غیرکالبدی و ذهنی توجه دارند که حس امنیت، تعلق و پیوند با مکان را تقویت می‌کنند. با این حال، ویژگی‌های کالبدی مانند امکانات متناسب با رشته، دسترسی‌پذیری و خوانایی فضا نیز تأثیر قابل‌توجهی بر رضایتمندی و مشارکت دانشجویان دارند.
نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر بیانگر آن است که پایداری اجتماعی مکان نقش مهمی در ارتقای کیفیت فضایی دانشکده‌های معماری دارد. توجه به مؤلفه‌های اجتماعی در طراحی و برنامه‌ریزی فضاهای آموزشی، موجب افزایش تعامل و حضور مستمر کاربران می شود و در عین حال می‌تواند راهنمایی مبتنی بر شواهد برای طراحی و بازطراحی فضاهای دانشکده‌های معماری ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

• پایداری اجتماعی مکان
• مدل مفهومی
• کیفیت فضا
• دانشکده معماری

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Explaining the Conceptual Model of Place-Based Social Sustainability in Enhancing the Physical and Spatial Quality of Faculties of Art and Architecture: Students’ Perspectives (Case Study: Faculty of Fine Arts, University of Tehran)

نویسندگان [English]

• Mansoureh Farokhi ¹
• Razieh Labibzadeh ²
• hosein zabihi ³

¹ PhD. Student of Architecture, Department of Architecture, SR.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Assistant Prof., Department of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Associate Prof., Department of urban planning, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Introduction
Social sustainability is a key aspect of sustainable development, highlighting social values, human needs, community cohesion, and well-being. In architectural education, a lack of integration of social sustainability elements often results in lower student satisfaction and less effective interaction with learning environments. Architecture schools, as the training grounds for future designers, require strategic design strategies that enhance both the functional and psychosocial qualities of space, promoting a sense of attachment, security, and ongoing engagement among users.
Methods
This applied developmental research used a mixed-methods approach, combining both quantitative and qualitative methods. Data were gathered through a systematic literature review and field surveys using questionnaires among students at the Faculty of Fine Arts, University of Tehran. A comprehensive conceptual model was developed based on both theoretical frameworks and empirical insights from domestic and international experts. Quantitative analyses were conducted using mean-based aggregation and the Shannon entropy algorithm, performed with statistical software to determine the relative weight of each social sustainability component and its contribution to perceived spatial quality.
Results
Analysis showed that students prioritize intangible, cognitive, and affective aspects—such as perceived safety, sense of belonging, and psychological attachment—over purely physical features. However, the adequacy of discipline-specific facilities, spatial accessibility, legibility, and functional organization also significantly affected their overall satisfaction and engagement. The findings emphasize the crucial interdependence between physical and psychosocial factors in shaping perceptions of spatial quality in architectural educational settings.
Discussion and Conclusion
The study highlights the vital role of place-based social sustainability in improving spatial quality and user experience in architecture schools. Incorporating social sustainability elements into the design and planning of educational spaces can greatly enhance user engagement, ongoing presence, and social interaction. The suggested conceptual framework offers an evidence-based guide for architects, educators, and facility planners to create learning environments that are socially responsive, psychologically supportive, and functionally efficient.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Social Sustainability
• Place-based Design
• Spatial Quality
• Architectural Education
• User Engagement
• Shannon Entropy