نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• منصوره فرخی ¹
• راضیه لبیب زاده ²
• حسین ذبیحی ³

¹ پژوهشگر دکتری معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ دانشیارگروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پایداری اجتماعی یکی از اجزای اصلی توسعه پایدار به شمار می‌رود که ضمن تاکید بر ارزش‌ها، باورها و نیازهای اجتماعی، رسیدن به اجتماع پایدار را در چشم‌انداز مطلوب یک اجتماع انسانی قرارداده، در جهت تامین نیازهای انسان و بهبود تعامل انسان و فضای معماری می‌کوشد. یکی از دلایل عدم مقبولیت و رضایتمندی دانشجویان معماری از فضای آموزشی عدم توجه به مولفه‌های پایداری اجتماعی می‌باشد. طراحی فضای دانشکده‌های معماری با توجه به آنکه مکانی برای آموزش طراحان آینده به شمار می‌روند نیاز به توجه و بازبینی مجدد دارند. پایداری اجتماعی مکان به عنوان عاملی تاثیرگذار در جهت ارتقا کیفیت فضایی مکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در جهت افزایش و تداوم حضور کاربران در کالبد مکان گام برمی‌دارد. با توجه به اهمیت موضوع پژوهش حاضر به تبیین مدل مفهومی و چارچوب نظری تاثیر پایداری اجتماعی مکان در ارتقا کیفیت کالبدی فضایی دانشکده هنر و معماری می پردازد.

پژوهش پیش رو از لحاظ هدف توسعه ای کاربردی بوده و از روش های کمی و کیفی بهره برده است. در گردآوری داده ها علاوه بر مطالعات کتابخانه ای شیوه میدانی توزیع پرسش نامه در جامعه آماری دانشکده هنرهای زیبای تهران نیز مورد استفاده قرار گرفته است. با مطالعات نظری حاصل از اندیشه صاحبنظران، مدلی مفهومی تدوین گردیده و تحلیل داده ها نیز به شیوه میانگین گیری و همچنین تکنیک الگوریتم شانون با استفاده از نرم آفزارهای آماری صورت گرفته است. در نهایت با توجه به نتایج حاصل به نظر می‌رسد دانشجویان نسبت به مسائل غیرکالبدی و ذهنی که حس امنیت و تعلق خاطر را در آنها برمی‌انگیزد دقت نظر بیشتری دارند، هرچند وجود امکانات مناسب و متناسب با رشته‌ معماری، دسترسی پذیری مناسب و خوانا بودن فضا نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• پایداری اجتماعی مکان
• مدل مفهومی
• کیفیت فضا
• دانشکده معماری

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

"Formulating a Place-Based Social Sustainability Model Aimed at Enhancing the Spatial and Physical Quality of Art and Architecture Faculties: A Student-Centered Approach (Case Study: Faculty of Fine Arts, University of Tehran)"

نویسندگان [English]

• Mansoureh Farokhi ¹
• Razieh Labibzadeh ²
• hosein zabihi ³

¹ PhD Candidate, Department of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Associate Professor, Department of urban planning, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Abstract:
Introduction:
Social sustainability constitutes a pivotal dimension of sustainable development, emphasizing social values, human needs, community cohesion, and well-being. In the context of architectural education, inadequate integration of social sustainability components often leads to reduced student satisfaction and suboptimal interaction with learning environments. Architecture faculties, as formative spaces for the development of future designers, necessitate strategic design approaches that optimize both functional and psychosocial qualities of space, fostering a sense of attachment, security, and prolonged engagement among users.
Methods:
This applied-developmental research employed a mixed-methods design, combining quantitative and qualitative approaches. Data were collected through systematic literature review and field surveys utilizing structured questionnaires among students of the Faculty of Fine Arts, University of Tehran. A comprehensive conceptual model was developed grounded in both theoretical frameworks and empirical insights from domestic and international experts. Quantitative analyses were performed using mean-based aggregation and the Shannon entropy algorithm, executed via statistical software, to determine the relative weight of each social sustainability component and its contribution to perceived spatial quality.
Results:
Analysis revealed that students prioritize intangible, cognitive, and affective dimensions—such as perceived safety, sense of belonging, and psychological attachment—over purely physical attributes. Nevertheless, the adequacy of discipline-specific facilities, spatial accessibility, legibility, and functional organization significantly influenced their overall satisfaction and engagement. The results highlight the critical interdependence between physical and psychosocial elements in shaping perceptions of spatial quality within architectural educational environments.
Discussion and Conclusion:
The study underscores the essential role of place-based social sustainability in enhancing spatial quality and user experience in architecture faculties. Integrating social sustainability components into the design and planning of educational spaces can significantly improve user engagement, continuity of presence, and social interaction. The proposed conceptual framework provides an evidence-based guide for architects, educators, and facility planners to design learning environments that are socially responsive, psychologically supportive, and functionally optimized.
 Keywords:Social sustainability, Place-based design, Spatial quality, Architectural education, User engagement, Shannon entropy

کلیدواژه‌ها [English]

• Place-Based Social Sustainability
• Conceptual Model
• Spatial Quality
• Architecture Faculty