نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نجما اسمعیل پور ¹
• گلبرگ حسینی ²
• الهام حیدری هامانه ³

¹ هیات علمی دانشگاه یزد

² دانشجوی کارشناسی ارشد، برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران.

³ دانشجوی کارشناسی ارشد، برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

امروزه جوامع در تلاش برای دست­یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران فراهم سازد. لذا در سال­های اخیر بر تاب­آوری به جای آسیب­پذیری تأکید می‌شود. با توجه به احتمال وقوع زلزله در شهر شیراز و آسیب­پذیری بافت­های تاریخی آن، پژوهش حاضر در صدد شناسایی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری محله سنگ‌سیاه و ارائه راهبردهای ارتقاء تاب‌آوری محله در برابر زلزله است. ماهیت پژوهش، کاربردی و از نظر روش توصیفی و همبستگی و شیوه گردآوری داده‌ها کتابخانه ­ای و میدانی است. برای پردازش داده‌ها از نرم­افزار SPSS وEXCEL  و در تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک سوات و  QSPMاستفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه مردم ساکن محله، حجم نمونه 351 مورد و روش نمونه‌گیری تصادفی است. برای سنجش تاب‌آوری از مدل 4 بعدی (اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی) ضمن ترکیب آن با مدل مکانی کاتر (DROP) و مدل اجتماع‌محور (CBDM) استفاده شد. بنابر نتایج پژوهش: میزان تاب‌آوری محله سنگ‌سیاه 62/49 است. بعد کالبدی با01/60 دارای بیشترین و بعد اقتصادی با 53/39 دارای کمترین تاب‌آوری است. شاخص عملکرد نهادها و میزان خسارت دارای بیشترین اهمیت و شاخص نگرش و دسترسی دارای کمترین اهمیت است. میزان تاب­آوری محله پایین؛ و بنابر نتایج آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون و تحلیل مسیر بین مؤلفه­ های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و افزایش تاب‌آوری محله سنگ‌سیاه رابطه معنی­دار وجود دارد. همچنین، راهبردهای تهاجمی بعنوان راهبردهای برتر برای ارتقاء تاب­آوری محله انتخاب شدند.

چکیده تصویری

کلیدواژه‌ها

• سنجش تاب‌آوری
• محلات تاریخی
• زلزله
• محله سنگ‌سیاه
• شیراز

عنوان مقاله [English]

Measuring the resilience of historical sites against earthquakes and its upgrading (Case Study: Sang-e Siah Neighborhood of Shiraz)

نویسندگان [English]

• Najma Esmailpoor ¹
• Golbarg Hosseini ²
• Elham Haidary Hamane ³

¹

² M.A. Student of Urban Planning, Azad Yazd Uni., Yazd, Iran.

³ M.A. Student of Geography and Urban Planning, Department of Geography, Yazd Uni., Yazd, Iran.

چکیده [English]

Nowadays societies try to prepare some conditions to allow them to return to the pre-crisis condition in a case of a crisis. Recently, there has been an emphasis on endurance rather than vulnerability. Considering the probability of occurring earthquakes in Shiraz and the vulnerability of its historical textures, the present study is seeking to identify the effective factors on resilience of "Sang-e Siah" neighborhood and provide strategies to enhance the resilience of the neighborhood in the face of earthquakes. The nature of the research is practical, the kind is correlational descriptive, the method of collecting data is library and field research. SPSS and EXCEL were used for data processing. SWOT and QSPM techniques were used for analyzing data. The statistical population includes all residents of the neighborhood; the sample is 351 cases selected randomly. To measure resilience, a 4-dimensional model (social, economic, institutional, physical) was used with a combination of DROP and CBDM model. Results: the resilience rate of the Neighborhood is 49.62. The physical dimension has the highest resilience with 60/1 and the economic dimension has the lowest resilience with 39/53. The indexes of "performance of institutions" and "amount of damage" are the most important factors; and the indexes of "attitude" and "access" are the least important ones. According to the results of "Pearson Correlation and Regression Analysis" and path analysis, there is a significant relationship between the components of "social, economic, institutional, physical" and resilience of Neighborhood. Furthermore, aggressive strategies were chosen as the best strategies for promoting the endurance of the neighborhood.

کلیدواژه‌ها [English]

• Resilience
• Historical Neighborhoods
• Earthquake
• Sang-e Siah Neighborhood of Shiraz