نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحید کاویان ¹
• عباس مالیان ²
• محمدرضا ملک ³

¹ کارشناسی ارشد مهندسی نقشه برداری، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجائی، تهران، ایران.

² استادیار دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجائی، تهران، ایران.

³ دانشیار دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مفاهیم مرتبط با حریم میراث فرهنگی، شناسایی و انتخاب عوامل اساسی و تأثیرگذار بر روی حریم و      چشم­انداز، نظیر انواع کاربری قطعات، وضعیت نمای قطعات موجود در حریم، ارتفاع قطعات ملکی و تراکم آن­هاست. یکی از جنبه­های بسیار مهم مرتبط با میراث فرهنگی، حریم آن­هاست و ضرورت دارد در هر نوع فعالیت عمرانی و توسعه­ای از هر گونه تجاوز به حریم و چشم­انداز آثار تاریخی پرهیز کرد. طبق اصول و موازین علمی بین­المللی، برای میراث فرهنگی حریم­های مختلف تعریف می­شود، که برای هر یک نوع ویژه­ای از مراقبت و محدویت­های خاص از نظر ساخت­وساز و دخل و تصرف تعیین شده است. متأسفانه در ایران این مهم تاکنون، مورد توجه جدی قرار نگرفته است و در نتیجه حریم میراث فرهنگی دچار بحران و آسیب جدی شده ­است. بنابراین برای حفظ آثار و همچنین مدیریت مناسب آن­ها برای مقاصد گوناگون، وجود نقشه­های مبین آسیب­پذیری بسیار ضروری می­نماید. به کمک چنین نقشه­هایی، مدیریت دانش بنیان آثار تاریخی و فرهنگی از نظر شهرسازی پایدار امکان­پذیر می­گردد و مدیران شهری و میراث فرهنگی می­توانند تصمیمات صحیح، سریع و مناسب اتخاذ کنند. تحقیق حاضر، برپایه رویکرد مبتنی بر اطلاعات و تحلیل­های مکانی و با هدف مستند نگاری و مدیریت آسیب­پذیری حریم میراث فرهنگی انجام شده است. به عنوان بررسی موردی، میزان آسیب­پذیری حریم و چشم­انداز یکی از مهم­ترین آثار تاریخی ایران، یعنی برج طغرل واقع در ناحیه یک منطقه 20 تهران نسبت به خطرات غیر طبیعی و عوامل انسان ساخت، با استفاده از یک سیستم خبره فازی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. برای این کار، از روش فازی یگانه برای استنتاج و همچنین تحلیل­های مکانی و محاسبات رستری برای تولید نقشه­های آسیب­پذیری استفاده شد. با بررسی نتایج این تحقیق مشاهده می­شود که فقط 6 درصد حریم برج طغرل بدون آسیب باقی مانده­ است و بیش از نیمی از آن دارای آسیب پذیری متوسط و زیاد است که این یک تهدید جدی برای حریم و اثر تاریخی است. همچنین بر اساس تعریف حریم درجه یک و دو برای برج طغرل توسط سازمان میراث فرهنگی، حریم درجه یک در وضعیت تقریبا بدون آسیب، و بیشتر مناطق حریم درجه دو با آسیب­پذیری متوسط شناسایی شدند.

چکیده تصویری

کلیدواژه‌ها

• مستند نگاری میراث فرهنگی
• اطلاعات مکانی
• حریم آثار تاریخی
• آسیب پذیری
• سیستم خبره فازی

عنوان مقاله [English]

Analysis of Buffer Zone Vulnerability for Documentation of Cultural Heritage (Case Study: Toghrol Tower)

نویسندگان [English]

• Vahid Kavian ¹
• Abbass Malian ²
• MoammadReza Malek ³

¹ GIS Specialist, Department of Geomatics, Shahid Rajaee Teacher Training Uni., Tehran, Iran.

² Assistant Prof., Faculty of Civil Engineering, Shahid Rajaee Teacher Training Uni., Tehran, Iran.

³ Associate Prof., Faculty of Geomatics, K.N. Toosi Uni. of Technology, Tehran, Iran.

چکیده [English]

This study intends to analyze the concept of buffer zone of historical monuments Buffer zone must be taken into consideration for documentation and conservation reasons and it is necessary for any kind of development and engineering activity to avoid the violation of buffer zone and landscape of cultural heritage. According to the international guidelines and scientific principles set by the International Council on Monuments and Sites (ICOMOS), various buffer zones are defined for cultural heritage that for each of them special kind of conservation rules and limitations for construction activity and intervention are determined. Unfortunately, this issue has not been well considered in Iran, as a result, cultural heritage and related buffer zones as well as urban landscapes have been severely damaged and undergone crisis and even unrecoverable damages. The availability of maps representing vulnerability is quite necessary for conservation and management of historical monuments. These maps determine the level of damages imposed on cultural heritage due to different sources of risks. The cultural heritage managers and municipality authorities can make accurate, rapid and appropriate decisions on a sustainable city basis. Based on the spatial information and analysis, this research explores the cultural heritage buffer zones in order to identify and select the main factors affecting buffer zones and landscapes such as different land use types of parcels, status of facades in the buffer zone and parcels height and density. This subject is implemented and analyzed by means of determining the vulnerability of buffer zone and landscape of Toghrol Tower located in Rey, South Tehran. To achieve the goal, an expert Fuzzy system with respect to non-natural risks and man-made factors is used. Single inference method and spatial analyses together with raster calculations were used for producing the vulnerability maps. It was finally shown that only 6% buffer zones in district 20 of Tehran has remained undamaged and more than half of it suffers from intermediate or severe damage. This is a serious threat to cultural heritage and its surrounding environment. Moreover, according to the definition of the first and the second order buffer zones for Toghrol Tower that is set by ICHO, it was identified that the first order buffer zone has been moderately damaged and the second order buffer zone has been damaged in an intermediate level.

کلیدواژه‌ها [English]

• Heritage Documentation
• Geospatial Information
• Buffer Zone of Historical Buildings
• Vulnerability
• Fuzzy Expert System