نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محیا چشمه نور ¹
• سیدعباس یزدانفر ²
• فاطمه مهدیزاده سراج ³

¹ دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

² دانشیار ، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

³ استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران،

چکیده

مقدمه: روشنایی غیر بصری موضوعی است که ریشه در مطالعات علوم پزشکی دارد و اهمیت بهره‌گیری از آن در سال‌های اخیر در حوزه بین‌المللی معماری، مطرح و روبه‌رشد است. اما بررسی‌های اولیه نشانگر شناخت اندک از این موضوع در مطالعات معماری داخل کشور است. هدف این تحقیق تبیین مؤلفه‌های روشنایی غیر بصری  و بهره­گیری از برخی عوامل آن در معماری است. مرور محتوایی بر مبانی نظری نشان می‌دهد پارامترهای طیف، شدت، زمانبندی، مدت ­زمان، جهت و سابقه نور برای اثربخشی در روشنایی غیر بصری  بسیار متفاوت از روشنایی شناخته شده بصری است.
روش تحقیق: این پژوهش نخست با مطالعه ­ای کتابخانه ­ای و مروری محتوایی بر پیشینه موضوع و مبانی نظری موجود، عوامل مؤثر طراحی بر روشنایی غیر بصری  را شناسایی و سپس در بین این عوامل، اثر رنگ سطوح داخلی را در مدل کلاس درس با شبیه‌سازی توسط نرم‌افزار آلفا (پلاگین راینو برای تحلیل‌های روشنایی غیر بصری ) بررسی کرده است. همچنین در این پژوهش، عوامل جهت دید و فاصله از پنجره در آزمایشی میدانی در یک کلاس درس با اندازه ­گیری توسط دستگاه اسپکترومتر (طیف‌سنج) ارزیابی شد. در پایان، اثر این عوامل توسط برخی از شاخص‌های روشنایی غیر بصری  نظیر روشنایی معادل ملانوپیک EML)، روشنایی نور روز معادل ملانوپیک  و محرک سیرکادین) اندازه­گیری شد.
نتایج و بحث: در بین مؤلفه‌های تحقیق بررسی بر روی رنگ سطوح، جهت دید و فاصله ناظر از پنجره نشان می‌دهند رنگ‌های زرد و سبز با وجود تولید روشنایی بصری لازم برای 100% نقاط مورد مطالعه در فضا، در ایجاد برخی شاخص‌های روشنایی غیر بصری  کافی برای تمام فضا ناکارآمدند (تأمین EML استاندارد برای 90% و 81% فضا توسط رنگ سبز و زرد). رنگ آبی نیز روشنایی بصری و EML لازم را به ترتیب برای حدودا 72% و 96% از نقاط مورد بررسی در فضا تأمین می‌کند که در ایجاد روشنایی بصری کافی پایین‌ترین عملکرد را دارد، اما در تأمین EML در نقاط منتخب مورد مطالعه نسبت به سبز و زرد قابلیت بهتری دارد. رنگ سفید با تأمین 100% روشنایی بصری و غیر بصری  مناسب‌ترین انتخاب است. همچنین در میزان روشنایی غیر بصری  دریافتی ناظر در جهت دید رو به پنجره نسبت به جهت دید رو به تخته اختلاف قابل‌ توجهی وجود دارد. جهت دید رو به پنجره و نزدیک به پنجره دریافت بیشتری از اثرات غیر بصری  نور دارند که در صورت استفاده از پنجره‌های جنوبی لازم است ملاحظات خیرگی لحاظ شود.
نتیجه­ گیری: در مجموع، نتایج به ­دست آمده اهمیت نقش عوامل بررسی شده در میزان اثرات غیر بصری نور را نشان می ­دهند.

چکیده تصویری

کلیدواژه‌ها

• روشنایی غیربصری
• روشنایی معادل ملانوپیک
• سیرکادین
• طراحی داخلی
• کلاس درس

موضوعات

• معماری و شهرسازی

عنوان مقاله [English]

Explanation of interior architecture factors based on targeted non-visual lighting

نویسندگان [English]

• Mahya Cheshmeh Noor ¹
• Seyed-Abbas Yazdanfar ²
• Fatemeh Mehdizadeh Saradj ³

¹ Ph.D. of Architecture, faculty of Architecture and Urban Design in Science and Technology Uni. Tehran. Iran.

² Associated Prof. of Architecture, faculty of Architecture and Urban Design in Science and Technology Uni. Tehran. Iran.

³ Prof. of Architecture, faculty of Architecture and Urban Design in Science and Technology Uni. Tehran. Iran.

چکیده [English]

Abstract:
Non-visual lighting is a subject that has its roots in medical studies, and in recent years the importance of benefiting from it in the international field of architecture is prominent and growing. But the preliminary studies show little knowledge of this subject in the country's architecture studies. This research purpose is to explain the factors of non-visual lighting and the applications of some of them in architecture.
This research first identified the effective design factors on non-visual lighting with a library study and a content review on the subject's background and the existing theoretical foundations, and then among these factors, investigated the effect of the color of the interior surfaces in the classroom model with simulation by ALFA software (a Rhino plugin for non-visual lighting analysis). Also, in this research, the view direction and the distance from the window were evaluated in a field experiment in a classroom by measuring with a spectrometer. In the end, the effect of these factors was measured by some non-visual illuminance indices such as melanopic equivalent illuminance (EML), melanopic equivalent daylight (D65) illuminance (M-EDI), and circadian stimulus (CS).
A content review of the theoretical foundations shows that the parameters of the spectrum, intensity, timing, duration, direction, and the history of light for being effective in non-visual lighting are very different from those of known visual lighting. Among these factors, the investigation of the color of the surfaces, the direction of view, and the observer's distance from the window shows that the yellow and green colors, despite producing the necessary visual illuminance for 100% of the studied points in the space, are ineffective in generating sufficient some non-visual illuminance indicators for the entire space (provide standard EML for 90% and 81% of the space by green and yellow colors). The blue color also provides necessary visual illuminance and EML for approximately 72% and 96% of the studied points in the space, respectively, which has the lowest performance in creating sufficient visual illuminance. But, in providing EML in the selected studied points compared to green and yellow colors has better performance. White color is the most appropriate choice by providing 100% visual and non-visual lighting. Also, there is a significant difference in the amount of vertical non-visual illuminance received by the observer in the view direction towards the window compared to the view direction towards the board. The direction of the view facing the window and close to the window receive more non-visual effects of light. In the case of using south windows, it is necessary to take into account glare considerations. Overall, the obtained results show the importance of the investigated factors in the amount of non-visual effects of light.

کلیدواژه‌ها [English]

• circadian
• classroom
• interior design
• melanopic equivalent illuminance
• non-visual lighting